Haaruitval door medicijnen

Naast de meest bekende oorzaken voor haaruitval zoals alopecia androgenetica en alopecia areata, kan haaruitval ook veroorzaakt worden door genetische aanleg (erfelijkheid), hormonen, vermagering, schildklieraandoeningen, ijzergebrek, stress of als bijwerking van medicijnen. Als medicijnen de oorzaak zijn kan het haarverlies zowel tijdelijk als blijvend zijn.

Hoe kan een medicijn haaruitval veroorzaken?
Haar wordt geproduceerd in de haarfollikel. Vervolgens doorloopt het een haargroeicyclus. De cyclus bestaat uit verschillende fasen: een groeifase, vervolgens een overgangsfase (van zo’n twee weken) en een rustfase (van zo’n drie maanden). Hierna valt de haar uit. Na de rustfase wordt een nieuwe haar geproduceerd in de haarfollikel en begint de cyclus opnieuw. De groeifase kan vier tot acht jaar duren en bepaalt de lengte van het haar.

Meestal bevindt zich 80-90 procent van de haarfollikels in de groeifase en 10-15 procent in de rustfase.

Een geneesmiddel kan ervoor zorgen dat de haren versneld overgaan van de groeifase naar de rustfase, waardoor ze eerder uitvallen. Meestal begint de haaruitval twee tot vier maanden nadat het medicijn voor het eerst is ingenomen.

Hoe vaak komt het voor?
Hoe vaak de bijwerking haaruitval kan voorkomen staat netjes vermeld op de bijsluiter. Bij sommige medicijnen (een aantal chemokuren bijvoorbeeld) komt het zeer vaak voor. Eigenlijk altijd als deze medicijnen worden gebruikt. Bij andere medicijnen (bijvoorbeeld bepaalde schildkliermedicatie) komt het maar zeer zelden voor. Omdat namen als vaak of zelden niet zoveel zeggen, zijn er getallen aan verbonden.

Zeer vaak betekent dat het bij meer dan 10% van de gebruikers van het medicijn voorkomt.

Vaak betekent dat het bij tussen 1 tot 10% van de gebruikers van het medicijn voorkomt.

Soms betekent dat het bij tussen 0,1 tot 1% van de gebruikers van het medicijn voorkomt.

Zelden betekent dat het bij tussen 0,01 tot 0,1% van de gebruikers van het medicijn voorkomt.

Zeer zelden betekent dat het bij minder dan 0,01% van de gebruikers van het medicijn voorkomt.

Wordt alleen gemeld betekent dat het nog minder vaak voorkomt dan bij 0,01% van de gebruikers van een medicijn, maar het is niet bekend hoe vaak dit is.

Als je gaat zoeken van welke medicijnen bekend is of ze haaruitval veroorzaken, dan vindt je wel groepen zoals cytostatica, antistollingsmiddelen, bepaalde bloeddrukverlagers. Maar niet alle middelen uit die groep veroorzaken haaruitval, dus dan weet je nog niets. Of je bent bang om bepaalde medicijnen uit die groep in te nemen, terwijl die helemaal geen kwaad kunnen. Onderaan vind je daarom een lijst met alle medicijnen op naam en erbij vermeld hoeveel kans er is op de bijwerking haaruitval of alopecia.

Tijdelijk of blijvend?
Meestal gaat het haar weer groeien nadat het geneesmiddel is gestopt. Vaak is dit zo’n twee tot drie maanden erna. Maar bij sommige medicijnen herstelt de haargroei niet. Dit is bijvoorbeeld het geval bij chemotherapie met docetaxel (Taxotere®).

Is haaruitval als bijwerking te herkennen?
Dat is best lastig omdat er vaak een lange tijd zit tussen de start met een nieuw geneesmiddel en het uitvallen van het haar. Bovendien zijn er ook andere oorzaken van haaruitval zoals ziekte en stress.

Gelijk stoppen dan maar?
Als je een geneesmiddel gebruikt dat haaruitval kan veroorzaken en je krijgt ook last van haaruitval, dan is de verleiding groot om gelijk met het medicijn te stoppen. Maar overleg altijd eerst met je arts. Mogelijk zijn er andere medicijnen die je kunt nemen. Zomaar stoppen met bijvoorbeeld een middel tegen epilepsie is gevaarlijk. En van de ene op de andere dag stoppen met een antidepressivum kan zware bijwerkingen geven.

Hieronder staan de merkloze namen van de geneesmiddelen die haaruitval veroorzaken met daarachter de merknamen. Ervoor staat hoe vaak de bijwerking voorkomt bij gebruikers van het middel.

ZV zeer vaak

V vaak

S soms

Z zelden

ZZ zeer zelden

G wordt alleen gemeld

Soms heb ik onder een groep medicijnen een middel staan dat ook bij die groep hoort, maar daarbij staat niet in de bijsluiter dat het haaruitval kan veroorzaken dus dan weet ik niet of het ooit een keer door iemand is doorgegeven of dat het vaker voorkomt.

amfetaminen

antiafstotingsmiddelen

anticonceptiepil en andere geslachtshormonen

antidepressiva

antistollingsmiddelen

antivirale middelen

biologische ontstekingsremmers tegen psoriasis, ziekte van crohn, colitis ulcerosa

bloeddrukverlagers
ACE-remmers

Van Benazepril merknaam Cibacen een ace-remmer tegen hoge bloeddruk is ook bekend dat het alopecia kan veroorzaken maar het staat niet in de bijsluiter.
Van de stof Amiloridehydrochloride is ook bekend dat het haaruitval kan geven. Het zit in het combinatiemiddel Amiloride/Hydrochloorthiazide en is een plastablet tegen hoge bloeddruk. In de bijsluiter staat de bijwerking niet vermeld.

cholesterolverlagende middelen

middelen tegen epilepsie

middelen tegen hartritmestoornissen

HIV-medicatie

immuunsysteem onderdrukkers

jicht

middelen tegen kanker

Van Bortezomib merknaam Velcade is ook gemeld dat het alopecia kan veroorzaken, maar het staat niet in de bijsluiter.
Van Cetuximab is ook gemeld dat het alopecia kan veroorzaken, maar het staat niet in de bijsluiter.

 maagzuurremmers

middelen tegen malaria

metalen

Remt vorming moedermelk

MS-middelen

Dimethylfumaraat wat gebruikt wordt tegen MS (Tecfidera) en psoriasis (Skilarence) geeft ook last van haaruitval, maar dit staat nog niet in de bijsluiter.

ontstekingsremmende pijnstillers

ontstekingsremmers maagdarmkanaal en bij reuma

middelen tegen osteoporose

middelen tegen psychose

Schildkliermedicatie

middelen tegen schimmel

Somatostatine analoga (remmen hormonen)

vaccins

vitamine A derivaten tegen psoriasis, eczeem, acne en sommige kankervormen

middelen tegen wormen en schurft

ziekte van Crohn

ziekte van Parkinson

Staat het niet in de bijsluiter?
Mocht je last krijgen van haaruitval door medicijnen terwijl het niet in de bijsluiter staat, geef het dan door aan Lareb: https://www.lareb.nl/nl en aan mij zodat ik deze lijst kan aanpassen.