Alopecia betekent letterlijk kaalheid. Kaalheid of haaruitval kan door heel veel oorzaken worden veroorzaakt. In dit artikel behandel ik alle oorzaken.
De drie haarziektes die de voornaamste oorzaak zijn van haaruitval zijn alopecia areata en alopecia androgenetica.
Alopecia areata
Alopecia areata is een ziekte aan de haarwortels en wordt gekenmerkt door pleksgewijze haaruitval. Het is een auto-immuumziekte waarbij door een ontstekingsproces rondom de haarwortel hieruit enkel nog misvormde, gemakkelijk afbrekende haren groeien. Uiteindelijk groeien er helemaal geen haren meer uit de aangetaste haarwortels. Hierdoor ontstaan ronde of ovale kale gebieden. Ook kan het voorkomen dat al het haar uitvalt. De haargroei kan spontaan herstellen binnen enkele maanden tot jaren. Maar het kan voorkomen dat het haarverlies blijvend is. Deze vorm van haarverlies kan al op heel jonge leeftijd optreden.
Alopecia androgenetica
Alopecia androgenetica ofwel mannelijke kaalheid is een vorm van haarverlies waarbij het haar steeds dunner wordt. De oorzaak is gevoeligheid van de haarwortels voor het mannelijk hormoon. Het kan zowel bij mannen als vrouwen optreden. Mannen worden meestal kaal al kunnen ze nog wel haar op hun achterhoofd houden. Vrouwen worden veelal niet kaal, maar hun haar wordt bovenop het hoofd heel dun. Vrouwen kunnen ook de vrouwelijke vorm krijgen van deze haarziekte. Dan is de oorzaak niet de gevoeligheid voor het mannelijk hormoon, maar een gist of een schimmel. Een schimmeldodende shampoo kan helpen, maar helaas is dit meestal niet het einde van de haaruitval.
Telogeen effluvium
Telogeen effluvium ofwel telogeen haarverlies is een overmatige uitval van haren door een verstoring van de haargroeicyclus. Het kan zowel acuut als chronisch zijn.
Bij de acute vorm is er meestal een gebeurtenis die die haargroei verstoort zoals een bevalling (komt vaak voor), een ernstige ziekte, een periode met hoge koorts, een operatie onder narcose, bloedingen, het stoppen met een anticonceptiepil of een streng dieet. Het is onbekend of stress een factor is. Bij een derde van de patiënten wordt geen oorzaak gevonden. Vaak komt de haaruitval zo’n 2 tot 5 maanden na de gebeurtenis.
Van de chronische vorm is sprake wanneer het haarverlies langer dan 6 maanden blijft bestaan. Dit kan veroorzaakt worden door langdurige of herhaaldelijke uitlokkende factoren. Andere oorzaken kunnen zijn: schildklierafwijkingen, bloedarmoede en bepaalde geneesmiddelen zoals bloedverdunners, betablokkers, schildklierremmers, middelen op basis van vitamine A en chemotherapie. Zie voor een uitgebreide lijst van geneesmiddelen die haarverlies kunnen geven elders op deze site. Ook kunnen bepaalde aandoeningen haarverlies veroorzaken zoals ziekten van de alvleesklier, lever en nieren. Ook HIV/Aids, kanker, syfilis en systemische lupus erythematodes kunnen haaruitval veroorzaken net als chronische huidziektes, een aantal vormen van eczeem en psoriasis. Verder kunnen tekorten in de voeding (biotine, eiwit, essentiële vetzuren, koper, selenium, ijzer en zink), hormonale oorzaken (alopecia androgenetica, suikerziekte of gebruik van hormoonpreparaten) een rol spelen. Telogeen haarverlies is alleen bekend bij vrouwen. Mogelijk gaan mannen er niet mee naar de dokter. De chronische vorm komt vooral voor bij vrouwen tussen 30 en 50 jaar. Het duurt vrij lang voordat het haarverlies zichtbaar is, omdat je daarvoor 20-50% van je haar moet hebben verloren. Kenmerkend voor telogeen haarverlies is de haarwortel die als een licht knopvormig uiteinde los aan de uitgevallen haren zit. Bij telogeen effluvium is er sprake van gelijkmatig haarverlies en de haargrenzen kunnen teruglopen. Er zijn geen plaatselijke haarverdunningen te zien zoals bij alopecia androgenetica. Er zijn ook geen afwijkingen van de hoofdhuid. Haaruitval in de familie komt meestal niet voor en voordat men telogeen effluvium krijgt kunnen mensen lang en dik haar hebben gehad.
Andere vormen van Alopecia
Er zijn ook nog andere haarziektes maar die zijn veel zeldzamer.
Haaruitval met verlittekening van de hoofdhuid (cicatriciële alopecie)
Bij verlittekening van de huid verdwijnen de haarzakjes en kan op die plek van de huid geen haar meer groeien, ook niet na eventuele genezing van de oorspronkelijke aandoening. Haaruitval met verlittekening kan worden onderverdeeld in 5 groepen. Deze groepen worden hieronder vermeld met uit elke groep enkele voorbeelden van belangrijke oorzaken.
Erfelijke aandoeningen
Infecties
* bacteriën (bijvoorbeeld syfilis)
* schimmels
* protozoën (eencellige dierlijke parasieten, bijvoorbeeld leishmania)
Kanker
* basaalcelcarcinoom
* plaveiselcelcarcinoom
* lymfomen
Fysische oorzaken
* bestraling
* verbranding
Ontstekingen van de huid
* lupus erythematosus (auto immuunziekte die huid, gewrichten en organen aantast)
* lichen planus (ontstekingsreactie van huid en slijmvliezen)
* sarcoïdose (spontane ontstekingen in organen en weefsels)
* mucinosis follicularis (huidontstekingen waarbij de haarfollikels en smeerklieren afsterven)
* pseudopalade van Brocq (eindstadium van alopecia cicatricialis)
* frontale fibroserende alopecie (verlittekening van de hoofdhuid op het voorhoofd)
* amyloïdose (abnormale neerslag van eiwitten in weefsels en organen)
* folliculitis decalvans (ontstoken haarzakjes)
Haaruitval door interne aandoeningen
Verschillende interne ziekten kunnen leiden tot haaruitval. Een belangrijk voorbeeld is problematiek met de schildklier. Dit kan leiden tot een diffuse haaruitval en gedeeltelijke uitval van de haren van de wenkbrauwen (bij een te traag werkende schildklier). Ook bepaalde aandoeningen waarbij te weinig voedingselementen uit het spijsverteringskanaal worden opgenomen (de malabsorptie syndromen) zoals gluten-enteropathie kunnen leiden tot haaruitval.
Ook kan haaruitval veroorzaakt worden door bepaalde medicijnen, chemotherapie, bestraling, stress of door ijzertekort. Alopecia diffusa kan het gevolg zijn van een ernstige ziekte met hoge koorts, of het contact met hoge doses van middelen zoals thallium (rattengif), vitamine A en retinoïden (van vitamine A afgeleide middelen die worden gebruikt bij de behandeling van leukemie). Kaalheid kan ook het gevolg zijn van zwangerschap. De haaruitval kan drie of vier maanden na de ziekte of andere aandoening doorgaan. De haaruitval is meestal tijdelijk en het haar groeit weer aan.
Haaruitval door roken
In de medische literatuur wordt melding gemaakt van een groter risico op haaruitval en kaalheid bij rokers dan bij niet-rokers. Dit wordt verklaard uit een verminderde doorbloeding van de huid bij mensen die roken. Hierdoor kan minder zuurstof en voeding de haarwortels bereiken, waardoor de kwaliteit van het haar achteruit gaat en zelfs gedeeltelijk kan uitvallen.
Tractie-alopecie
Bij tractie-alopecie (‘haaruitval door trekken’) ontstaat bij bepaalde kapsels waarbij een continue tractie aan de haren plaatsvindt. Strak gevlochten vlechten (bijvoorbeeld bij rastakapsels), bepaalde strak opgebonden paardenstaarten en frequent toepassen van een krullenset kunnen leiden tot tractie-alopecie. Wanneer de tractie herhaaldelijk en zeer langdurig bestaat kan het haarverlies permanent blijken.
Trichotillomanie
Trichotillomanie is feitelijk geen haarziekte in de gangbare betekenis van het woord. Bij trichotillomanie vallen de haren niet uit door een lichamelijke oorzaak.
De haaruitval wordt veroorzaakt door een dwangmatige neiging de eigen haren uit te trekken.
Bij kinderen komt deze dwangmatige neiging veel vaker voor dan bij volwassenen. Ongeveer twee keer zoveel meisjes als jongens lijden aan deze psychiatrische aandoening, want zo wordt deze aandoening wel ingedeeld.
Omdat mensen vaak ontkennen dat ze hun eigen haren uittrekken, zal het vaak lastig zijn de juiste diagnose te stellen. De verschijningsvorm van trichotillomanie kan veel lijken op alopecia areata. Een goed onderzoek door de dermatoloog kan dit verschil wel aan het licht brengen. Zo zijn er bij trichotillomanie veel afgebroken haren te zien. Alopecia areata kent dit beeld niet: daar zijn vaak de ‘uitroeptekenharen’ aanwezig, wat duidt op verminderde haargroei.
Omdat trichotillomanie geen somatische aandoening is, bestaat er ook geen behandeling van deze aandoening op basis van medicatie. Als de dermatoloog door middel van een haarwortelonderzoek, bloedonderzoek of eventueel een weefselonderzoek (biopsie), ervan overtuigd is dat er sprake is van trichotillomanie, dan is het zaak dat de patiënt wordt doorverwezen naar een psychodermatoloog, psycholoog of psychiater. Het stoppen met het trekken aan de eigen haren is de enige oplossing voor dit probleem. Het is mogelijk dat er inmiddels blijvende schade aan de haarfollikels is aangebracht, waardoor volledig herstel van de haargroei misschien niet meer mogelijk is.
Alopecia traumatica
Bij alopecia traumatica is de haaruitval het ongewilde gevolg van bijvoorbeeld permanenten of ontkroezen, een ongeluk of verbranding. De haren beschadigen hierdoor en breken af. Als bij de verbranding niet alleen de haren, maar ook de huid verbrandt, kan er littekenweefsel ontstaan waardoor de haargroei op die plaats wordt belemmerd (alopecia cicatricialis).
Alopecia traumatica is goed te herkennen doordat er veel afgebroken haren zichtbaar zijn. Alopecia traumatica kan echter worden aangezien voor trichotillomanie of omgekeerd. Toch is het van belang dat de juiste diagnose wordt gesteld. Om toekomstig haarverlies te voorkomen is het noodzakelijk de juiste oorzaak van het haarverlies te kennen.
Net als voor trichotillomanie, is er voor alopecia traumatica geen behandeling. De oorzaak – de ‘mishandeling’ van het haar – moet worden weggenomen. Zodra de haren niet meer worden afgebroken, zal de haardos zich op een normale wijze herstellen. Indien de alopecia traumatica de haarfollikels heeft aangetast of littekenvorming van de huid is opgetreden, kan op die plaatsen de haargroei blijvend verstoord zijn.
Loose anagen hair syndrome
Deze vorm van dunner worden van het haar wordt vooral bij jonge kinderen (vooral meisjes) gezien. Het blonde haar is dun, langzaam groeiend en pluizend en laat makkelijk los.
Oplossingen
Het is goed om bij een dermatoloog te laten bepalen wat precies de oorzaak is van de haaruitval. De dermatoloog zal ook een behandeling voorstellen. Helaas zijn niet alle vormen van alopecia te genezen of zelfs maar te stoppen.
Internet is onbetrouwbaar
De meeste medicijnen die op internet worden aangeboden werken niet. Ten eerste omdat de meeste sites niet betrouwbaar zijn en suikerwater als medicijn geven. En dan mag je nog van geluk spreken dat er geen schadelijke stoffen in zitten. Bovendien zijn er maar weinig medicijnen die werken bij haaruitval. Sommige medicijnen kunnen de haaruitval vertragen zoals Finasteride bij Alopecia Androgenetica bij mannen. Maar je kunt ervan uitgaan dat als al het haar verdwenen is er geen wondermiddel bestaat om het weer terug te toveren.
Haartransplantatie is zeer kostbaar en eenmaal is meestal niet genoeg. Bovendien is het ook vaak niet mogelijk om het haar dik genoeg in te planten om een oplossing voor vrouwen te zijn.
Camouflage
Om het haarverlies te camoufleren kun je een (deel)haarwerk nemen. Met een machtiging van een arts wordt een haarwerk/pruik elk jaar vergoed door de zorgverzekeraar. Mannen met alopecia androgenetica krijgen tegenwoordig helaas geen haarwerk meer vergoed, dus laat duidelijk alopecia areata op de machtiging zetten als je dat hebt. Vrouwen krijgen gelukkig nog steeds een haarwerk vergoed ongeacht de oorzaak van het haarverlies.
Reparatie
Zorgverzekeraars vergoeden maar één haarwerk per jaar. Maar niet alle haarwerken blijven een heel jaar goed, zeker niet als je het dag en nacht draagt. Gelukkig kan een haarwerk wel worden bijgeknoopt zodat de kale plekken weer verdwenen zijn en je langer met je haarwerk kan doen.
Net zoals een bezoek aan de kapper niet vergoed wordt, wordt ook het herstellen van slijtage aan je haarwerk niet vergoed. Gelukkig is het niet zo duur. Een plek ter grootte van een twee euromunt is anderhalf uur werk. Een plek ter grootte van een 20 eurocent munt is drie kwartier werk. Scheurtjes in het binnenwerk kunnen ook worden gerepareerd.
Is je haarwerk aan reparatie toe, neem dan contact op met mij en blijf niet rondlopen met een haarwerk dat niet meer bevalt.
Reparatie van het binnenwerk en/of bijknopen kost €45,00 per uur inclusief BTW en inclusief materiaal. Ik heb zowel synthetisch haar als echt haar.
Leden van de Alopecia Vereniging en vaste klanten krijgen 10% korting.
Haarknopen.nl is van maandag tot en met zaterdag geopend, maar ik werk alleen op afspraak om de privacy van mijn klanten te garanderen. Bel voor een afspraak naar 06-14 58 16 24.
Lotgenotencontact
Heb je het gevoel dat je de enige bent met een haarprobleem? Dat is niet zo. Er zijn duizenden mensen die het ook hebben. Een aantal daarvan zijn lid van de Alopecia Vereniging. De vereniging organiseert bijeenkomsten met lezingen en workshops, zwemdagen (waarbij een heel zwembad is afgehuurd voor de vereniging), kinderdagen en jongerendagen. Er zijn regionale bijeenkomsten Haar en Make-up, Haaromdagen (waarbij je werkt aan acceptatie) en workshops haarknopen.
Er is ook een geheime facebookgroep voor leden en er is een besloten forum op de website voor leden. Ook heeft de vereniging een kleine collectie gedragen haarwerken voor vrouwen die een nieuw haarwerk niet kunnen betalen, ook niet als de zorgverzekering een deel vergoed.
Kijk voor meer informatie op www.alopecia-vereniging.nl.
Woon je in België? Sinds kort is er ook weer een Belgische patiëntenvereniging. Zij organiseren eenmaal per jaar een lotgenotencontactdag en ze zijn ook bezig met een kinderdag. Kijk voor meer informatie op www.vzwvoorelkhaar.com.
Er is ook een geheime facebookgroep: Alopecia België.